Photoblog -- De stad als yuppenenclave

Alledaagse stadssociologie

(c) Jan Rath, 2017 -- De stad als yuppenenclave

Please let me know your thoughts and feedback

De stad als yuppenenclave

Met een paginagroot artikel neemt de Volkskrant-journaliste Charlotte Huisman afscheid als correspondent voor de regio Utrecht (de Volkskrant, 2 maart 2021). Haar stuk schetst een ontwikkeling die velen herkennen: de stad wordt langzaam maar zeker overgenomen door hoogopgeleide yuppen. Het door GroenLinks en D66 gedomineerde gemeentebestuur jaagt gestaag de bouwwoede aan en ziet erop toe dat elk gaatje wordt gevuld en alle rafelrandjes gladgestreken. Op die manier, zo jammert de journaliste, blijft er weinig ruimte meer over voor volkse types, kleinsteedse lieden met een vet Utregs accent en andere áágtelijke gládiólen.

De zorgen over het recht op de stad van starters en anderen met een laag inkomen zijn zonder meer terecht. In de woningmarkt is veel veranderd ten gunste van bouwondernemers en mensen met geld: het welbewust inkrimpen van de sociale woning sector, het opknappen van volksbuurten om een ‘betere sociale mix’ te bereiken, hetgeen zonder uitzondering resulteert in meer ruimte voor de middenklassen en minder voor de lagere sociale klassen, het ontwikkelen van nieuwe woongebieden met – opnieuw – vooral en op de eerste plaats dure koopwoningen, enzovoorts. Dit zijn allemaal gevolgen van weloverwogen politieke besluiten. Deze gevolgen worden nog eens versterkt door de immer voortdurende hypotheekrenteaftrek en de extreem lage hypotheekrente.

Toch schrijft Huisman een simplistisch en eenzijdig stuk over haar stadsie.

1. Ten eerste is wat we hier zien allerminst specifiek voor de stad Utrecht. In alle grotere steden en inmiddels ook veel kleinere provincieplaatsen zien we soortgelijke ontwikkelingen.
2. Ten tweede ziet zij onvoldoende in dat die deels het gevolg zij van -- opnieuw -- eerdere politieke besluiten om de ommelanden niet vol te bouwen, een keuze die velen juist waarderen. Wie de stad verlaat, bijvoorbeeld voor het wekelijkse fietsrondje, wil snel in het buitengebied verkeren om te kunnen genieten van de de kieviten en grutto’s, de weidse uitzichten en de rust. In de polders van het Utrechtse veenweidegebied is dat nog steeds mogelijk, mede dankzij de inspanningen om de bebouwing zoveel mogelijk binnen de stadsgrenzen gecontroleerd te houden.
3. Ten derde is de grote vraag van hoogopgeleide woningzoekers een direct gevolg van de door Jan en Alleman gedeelde wens om elke burger de kans te geven om door te leren. De statistieken tonen het weergaloze succes: was in 1960 nog slechts 2% van de bevolking hoogopgeleid, inmiddels heeft 33% van de bevolking minimaal een hbo of universitaire opleiding genoten. Dat is een formidabele prestatie, maar wel een met consequenties: met zoveel hoogopgeleide inwoners zijn veranderingen in de vraag naar woningen onvermijdelijk.
4. Ten vierde is de stedelijke economie fundamenteel veranderd van een waarin maak-industrieën domineerden naar een waarin creatieve industrieën de toon zetten. De fabrieken van destijds boden werk aan allerhande ongeschoolde of laaggeschoolde industriearbeiders—denk aan grote bedrijven als Demka, Werkspoor en Jaffa—aanvankelijk aan de Utrechters wier leuke accent door de journaliste bezongen wordt, maar later toen dezen elders emplooi vonden vooral aan gastarbeiders. Met het sluiten van de fabrieken verdween dit deel van de arbeidsmarkt… om nooit meer terug te keren. Toen de economie zich heroprichtte aan het eind van de vorige eeuw, bleken andere industrieën de overhand te hebben. Deze bedrijven bieden vooral werk aan hoogopgeleide mensen.
5. Ten vijfde koesteren de hoogopgeleide mensen die zo in trek zijn, net als anderen de wens om niet te ver van het werk en van voorzieningen te wonen. Steden bieden niet alleen een grote concentratie aan woningen, maar ook winkels, sportclubs, zorginstellingen en wat dies meer zijn.

Betekent dit dat alles koek en ei is? Neen, de woningmarkt kent zoals eerder opgemerkt wel degelijk winnaars en verliezers. Maar met nostalgische mijmeringen over áááppeltoart en het dorpse karakter van het oude Utrecht wordt geen recht gedaan aan de dynamiek van de stad en de complexiteit van die markt.

03 maart 2021

Hier klikken voor meer photoblogs